Outra vez mais aquí estamos. Desta volta os avisos van de primeiro. A Antonio Puertas felicitalo por esa longa quintilla ou quinteto que nos adicou, como bo camariñán ,a Camariñas dos seus amores. Non me estraña que o admiren alí. Ninguén terá a menor dúbida de que leva a ese pobo moi dentro de si. Elle de aplicación aquel proverbio.” Ex abundancia cordis os liquitur”Estando entre latinistas que nestes tempos son “avis rara” non é precisa a tradución
.
Igualmente merece parabéns Eduardo por ese poema libre, de autor anónimo, que tan ben seleccionou e destacou para a celebración doa día da PAZ .Dia que ben recomendando a Consellería que se celebre especialmente nos Centros de Ensino Primario e Secundario e que se ben facendo, en case todos, con moita aceptación e participación por parte do alumnado. Paréceme acertado por estar pasando unha crise económica, na que os sufridores son sempre os mesmos,entre os que están os emigrantes. Neste clima electoral no que nos están metendo continuamente non tardará en aparecer quen ,como en Italia, lle bote a culpa de todos os males presentes e futuros .Os pobres bastante teñen con ser pobres e como tales, por ser tales, colectivamente, pola súa condición soamente, nunca teñen culpa de nada e o que os criminalice e un malfeitor intelectual .
Os temas de actualidade son moitos. Podían comentarse algúns. Prefiro, seguindo o exemplo de Andrés,comentarvos como un tamén descubrín o valor e importancia do noso idioma oficial. Como todos,de pequeno, pensaba que o galego era un dialecto,que non valía para nada,que era un estorbo para andar pola vida. Admiraba aos da cidade que falaban o castelán con naturalidade e xa non digamos aos madrileños que viñan veranear ao cabo da Cruz e dicían: “Jolines e mecachis en diez”. Parecíame que falar galego era a desgracia dos pobres igual que a do traballo manual. Maldición bíblica de gañaras o pan co suor da fronte. En resumo que o galego non valía absolutamente para nada nesta vida.
Manuel Espiña que xunto con Morente Torres traduciu os evanxeos ao galego presume de rematar cos castigos de sen merenda en Belvís desde que o destinaron a el para alí no 1962.
Nos veráns tiñamos que pasar necesariamente desde o día do Carme até o día 15 de Agosto naqueles famosos cursiños de verán. Eran tediosos. Soamente os que eran moi afeccionados ao deporte, sobre todo ao futbol, o pasaban ben coas competicións entre todos os cursos. O caso Cancela fora famoso. Parece que chegara el cos superiores á conclusión de que non tiña vocación e que ao finalizar o curso quedaría na casa. Comentábanos que o que mais lle doía era perder as competicións do verán e foi a pedirlle a D. Manuel Silva que o deixase vir ao cursiño. A negativa entristeceuno moito.
De aqueles cursiños, despois do 1º ano, vimos que se podía escapar porque os revalidaban por outras actividades. No ano 64 fomos un grupo, entre eles estaba Silveira e García Pais a falar co P Gómez S.J. Director da Escola de Traballadores Sociais para solicitar unha praza nos cursos de Socioloxía que organizaban na casa de Exercicios de Bastiagueiro durante o mes de Xullo..
Aquel ano o padre Gómez xa nos falou dunha experiencia consistente en que irían tamén un grupo de universitarios. Eu tiven a sorte, xa desde o primeiro día, de entaboar conversación con Xesús Sanxoas,estudante de dereito. Hoxe creo que exerce de avogado en Vigo.
Parece ser que militaba na JEC .Debeu de levar acción persoal comigo xa que, en pouco tempo fixémonos amigos e púxome ao tanto de quen fora Castelao, Villar Ponte, a cova céltica, as irmandades da fala, xeración Nós o partido galeguista...e que o idioma galego fora moi importante nos tempos de Alfonso X pero cos reis católicos empezaran as desgracias para Galicia coa “doma e castración”Que tiveramos un estatuto de Autonomía no 1936 e que coa guerra Franco, e a ditadura, acabara con todo. Para min aquilo era chino pero quedoume gravado e posteriormente se oía falar de Castelao, do galeguismo xa tiña unha referencia. Tiña a manía, este amigo, parecíame a min, de que os cregos debían dicir a Misa en Galego. Eu pensaba no cabo da Cruz e parecíame que a xente non ía entender e que se riría do crego que misase en galego, na lingua desprezada dos pobres que non aprenderan o castelán por non ir a escola.
No verán seguinte, o día do Apóstolo, en San Domingos de Bonaval celebrouse a primeira misa en Galego oficiada pola pai Seijas con autorización do Cardeal D. Fernando Quiroga Palacios. Que contento estaría se vise as manifestacións de miles de persoas en Santiago cos carteis de QUEREMOS GALEGO¡
Naquela época, quedaba unha década de ditadura franquista, había palabras estigmatizadas que nin te atrevías a pronunciar. Ardíache a boca ,tremíanche as pernas e producía otite escoitalas: Política, partidos, comunismo, socialismo, galeguismo, fascismo, ditadura, autonomía,estatuto, clandestinidade, república, dúas españas etc...
A partir do 1965 xa se empezaban a ver os libros de Galaxia que con problemas, e con moito sixilo empezaran a publicar cousas, pouco a pouco, de Otero Pedrayo, Manuel Antonio, Alfonso R. Castelao, Vicente Risco, Ánxel Fole, Florentino López Cuevillas, Eduardo Blanco Amor, Álvaro Cunqueiro…Edicións O Castro publica “Memorias dun neno labrego” que empeza a circular e pasar uns a outros como “La Vida sale al encuentro” de Martín Vigil que o padre Constantino recomendaba que se lese. Que bonita nos parecía aquela historia entre Placeres e Vigo.
Desde ese Xullo do 64 empecei a ter interese por todo o relacionado co galego e con Galicia que aumentou con certos profesores tamén galeguistas como foron a saga dos Barreiros Fernández e Somoza e outros mais como Vilasó do Castiñeiriño, e outros que formaban a confraría da defensa do galego na que eu pedín incorporarme xunto con compañeiros como Fernández Barros, Luciano Pena, Iglesias Muras e moitos mais pero que aínda hoxe son poucos.
Estas historias para os que non estivestes eses anos en San Martiño non significan nada pero para os que vivimos esa época intensamente transpórtanos a uns tempos nos que o que sobraba era ilusión con ganas de transformar o mundo para mellor. A pólvora viña da relixiosidade profunda que se vivía e de Roma dos documentos conciliares. Pero eses momentos, de reforma ,son breves como ben nolo recordou Eduardo.
Titulei caso práctico porque intentei describir unha realidade,un cachiño dela, desa época. Os casos prácticos estudábanse en dereito romano. Eran realidades as que lle había que dar unha resposta xurídica..Se un pintor famoso pinta nunha táboa roubada a quen pertence a pintura? ao pintor ou ao dono da táboa? Hoxe as sentencias teñen o apartado de FEITOS PROBADOS. Na universidade de Deusto comezaron hai anos a introducir a metodoloxía do caso práctico, en todas as ramas do dereito, cun gran éxito. Hoxe estendeuse esta metodoloxía a case todos os saberes, incluso nas enxeñerías, porque se mostra como dunha gran eficacia formativa ao ter que necesariamente unir teoría con praxe.
A ver se os pedagogos que deseñan os estudos de secundario se enchoupan tamén desta metodoloxía, nos materiais de texto, e conseguimos que os alumnos aprecien a utilidade que ten para a vida o que aprenden na escola. Por hoxe punto final. Xa é noite e os días mais grandes. A doceava parte deste ano santo xa ten pasado e o case un millón de peregrinos sen chegar. Van ter que contar como tales aos manifestantes de queremos galego para que lle saian as contas. Adeus e saúde para todos. Rafael- Que Fernando Ledo dea sinais de vida. Mandeille un correo e aparéceme unha mensaxe de que non se asegura a recepción nese enderezo. Outra vez Rafael
