Xa que alguén tiroume da lingua pa que cantara coa Raspita, coma fixera antonte na RG; aí vai : con la raspa raspa raspita, que jaleo vamos a armar...

O SANCRISTÁN

Os que estiveches a escoitar algún dos meus relatos, coñecedes que durante un tempo da miña infancia, estivera de acólito sendo párroco don Ramón, cando Camariñas dependía do bispado de Mondoñedo; e, logo, uns anos despois, con don  Xosé, un adiantado cura pa aqueles tempos, pertencente xa a diocese de Santiago.

Os acólitos, toda a vida tiveron fama de ser un pouco trasnos e pillabáns, aínda que eu con franqueza, non creo encaixara naquel  “sambenito” que colgaran sobre nos; máis ben, penso, de que tiña sido un neno “ boíño “ e sosegado; ou, a lo menos, así era considerado polos meus veciños.

Habería moitas cousas que contar daqueles tempos vividos ao pe da nosa igrexa, e moitas anécdotas que  recordar,  sempre con nostalxia e agarimo. Porén, outras, duras e desaxeitadas pa ser vividas por un neno, que é preferible esquecer.

A falta de  hixiene, a alimentación inadecuada e a carencia de menciñas, eran o caldo apropiado pa que tivera lugar  unha grande mortaldade infantil por aquel entón.

Alí, chegaban correndo a nosa igrexa uns aflixidos pais co neno moribundo en brazos, pedíndolle ao cura que fixera algo pola criatura. E, o pobre de Don Ramón, tomándome a  min como padriño, e a única testamuña do acto, derramaba aquela auga santa pola testa do anxiño, a quen os presentes, víamos como voaba directo po Paraíso. Foron tantos os que pasaron por aquela pía bautismal, que nin eu mesmo sabería dicir nin o número aproximado, nin de quen foran fillos… (agora entendo, por que non afoguei aquela noite de invernía no peirao do Curbeiro…)

Malia tanta desgracia, as familias amoreaban nenos e mais nenos; i, os que menos, contaban, coma pouco, cunha ducia de fillos por banda …. A falta de televisión, a feble luz ao pe dun candil, achicando carburo, e os faladoiros das palilladas nocturnas, facían “ majas “…e non só puntillas.

Os rapaceiros abarrotaban as rúas, e, as buliciosas algazaras, semellaban manadas de gorrións comendo nas leiras de trigo ou de centeo.

Todos eles, remataban no adro da igrexa pa xogar a pelota. Alí, precisamente, era  onde atopabas sempre ao único e nunca ben ponderado señor Mariano da Cabreira, sancristán por excelencia; quen, coa súa presencia disuasoria, estaba á impoñer respecto e orde no santo lugar, ata onde a súa boa fe podía.

O home andaba tan esgotado, non só polo traballo de escorrentar aqueles demos do interior do templo, si non que, tamén, e, sobre todo, polo esforzo que supoñía estar sempre a subir e baixar escaleiras, colgado dos badalos, proclamando  misas, funerais, procesións, festas e desgracias habidas e por haber… Mais, sobre todo e a diario, anunciando mortes e enterros de anxiños con poucos dias de vida.

Sen apenas  tempo de baixar do campanario, xa estaban a chamar por el dende a casa, pa que fora ao monte á por un carro de estrume. O meu xefe, foi un santo  mártir pola causa, sen gloria nin beneficio, e digno de loanza. Así, aquí e agora, quero deixar o meu débito de recoñecemento público a quen tiña sido o mellor sancristán dos meus tempos de rapaz.

Nas escolas de Don Evaristo, ou de Don Cándido, inculcábamos aos cativos o respecto e a boa educación cas`persoas maiores; coma, tamén, a recoñecer SEMPRE a autoridade de quen ía coas calzas postas, amarradas cun cinguideiro ( abotoadas ou non na petrina ). Dende logo, algo impensable nas mulleres, que vestían cun basto saio de cor escuro, pendendo ata ó mesmo bico do pes.

Os homes, pois,  foran os patriarcas indiscutibles, a quen todos obedecían sen rosmar. Aínda que, de portas pa dentro, a realidade fora moi distinta: chovían berros e zapatazos, mentres as vasoiras voaban por riba das portas, sorteando aos gatos dormentes encol delas. Tan afeitos estaban aqueles felinos aos litixios matrimoniais, que non musgaban nin ollos nin rabo pa perturba-lo seu sono.

Eu, como axudante do señor Mariano, facía de comodín; e, tamén a min estaban a rebordar o meu acougo aquelas labores.

Do que máis estaba a gozar, non era por axudar ao cura na misa, nin por leva-la cruz nos enterros, nin por empinar, ás agachadas, na botella de viño doce… non. A meirande ledicia, de verdade, era escalar ata a cima do campanario, pa repenica-las campás.

Lograra tal destreza, que ninguén amolaba a miña interpretación da Raspita. E, así, cos  movementos sincrónicos das mans martelando os badalos, as campas resoaban polos rueiros, marcando uns andares bailaríns da xente, cando escoitaban tan apegañoso son.

Aqueles modos meus tan extemporáneos, case custan o meu posto de sacristán. As queixas das beatas non tiveron que agardar. E, pa reparar semellante ofensa, facían a sinal da cruz, mentres dicían:

-”O que hai que ver e oír nestes tempos modernos...Estes rapaces son o demo…” -

Malia a tódalas críticas, tamén elas estaban a dar os seus saltiños, seguindo os compases da Raspita.

Os nenos, sempre foran mais medrosos que as rapazas, á hora de gabear por aquelas caracoleadas i escuras escaleiras. E, pa vencer aquel pavor, procurabamos a compaña  d´algunha amiga, a quen, sempre, mandabamos por diante nosa, pa subir ata a cima … e, logo, pa baixar, íamos nos primeiro. Dese xeito, axudabamos a votarlles unha man, moi “amablemente”… tal cal tiñamos aprendido na escola.

Con todo, e, a pesar da nosa “ boa fe ”, algunha arrebolada pola costa abaixo, tivera lugar naquel campanario.
Antonio Puertas