Xa se
escoita cantar ao cuco no monte de Nosa Señora da Pena do término
municipal de Cambre. Descoñezo cando chegou. Os que vivades en vilas
ou aldeas sabedes ben cando cuca por primeira vez cada ano.
Escoiteino antonte. Supoño que este ano,igual cás
andoriñas,adiantaría o regreso motivado polas calores,fora do
común, que tivemos no mes pasado. Parece que o mais caloroso desde o
1971.Xa moito leva chovido desde aquel ano.
O
cuco é moi malo de albiscar. Por si vos pasa coma min, mireino dúas
veces nada mais,poño a fotografía sacada da rede.
A súa
característica principal é o modo que ten de reproducirse. Pon os
ovos en niños alleos. Xeralmente nos de aves de menor tamaño. Cando
nace,xa é cuco desde que sae do ovo, empeza a remexerse entre os
demais polos para rematar guindándoos do niño para quedar solo e
sempre o consegue polo seu maior tamaño. Tamén unha foto de como
unha especie alimenta a cría de outras.
Cando
de rapaz o escoitei por primeira vez pareceume un conto como o de que
os nenos se mercaban na vila nunhas feiras especiais que cando eu ía
nunca se vendía ningún.
Para que saibades como cuca:
Por
se,sobre todo os “urbanitas “non se fían do que escribo aí vai
ese enlace para saber mais.
A
natureza é unha caixa de sorpresas. O das nais de aluguer,noutras
especies,xa ven de vello. Toda esta lería,ademais de por pasar o
tempo,ven a conto do que vou facer deste vez: Recoller uns relatos
dun estudante de Filosofía e Teoloxía do seminario de Ourense,moi
coñecido en Vigo nos ambientes galeguistas por ser libreiro,editor e
axente cultural significado. Bieito Ledo Cabido. E da nosa época.
Estivo ligado a Galaxia. Ten o selo editorial: “Ir indo Edicións”.
Foi o editor,entre outras obras ,do coñecido como DEGU (Dicionario
Enciclopédico Galego Universal) Son sesenta manexables tomos que
comercializou a Voz de Galicia xunto co diario. Razón pola que está
presente en moitos fogares .Pois este home bo e xeneroso para a
cultura galega ten un libriño que se chama aconteceres de relatos
curtos.
Deixase ler ben. Del están recolleitos eses tres que fan referencia
ao seu exame de ingreso polos mesmos anos en que nós o fixemos. El
no 1956. E premonitorio,non sei se inventado ou non, do contrato ou
compromiso que adquiriu con Galicia e cos galegos e que deixa ,de
momento , sobradamente cumprido
FORZA
TELÚRICA
Aconteceu,
ben o recordo, o día trinta de setembro
de
mil novecentos cincuenta e seis, véspera do meu
ingreso
no Seminario Menor de Ourense, que preparara
da
man das mestras Dona Carmiña e Dona Leonor,
na
escola unitaria de Abeleda. Todo o meu saber
proviña
da Enciclopedia Álvarez, onde viña algo de
todo.
Historia Sagrada, aritmética, xeometría, xeografía,
historia
e, sobre todo, gramática. Resumindo,
había
que dominar as catro regras, a regra de tres e a
raíz
cúbica, os ríos de España, os acontecementos da
historia
máis importantes, as regras de acentuación,
ler
e escribir correctamente, e pouco máis, perdón, e
moito
máis: memorizar de cabo a rabo preguntas e
respostas
do catecismo do Padre Astete: “¿Quién es
Dios?Dios
es nuestro Padre que está en los cielos, creador
y
señor de todas las cosas, que premia a los buenos
y
castiga a lo smalos...” Sempre recordarei de
carretilla
e
cunha certa cantilena a táboa demultiplicar e “El
río
Miño nace en Fuente Miña, provincia de Lugo,
pasa
por Lugo e Ourense e desemboca... ou:
y en llegando un
beodo a su casa,
y en oyendo a un reloj darlas
dos
dijo con mucha calma,
¡cómo dos veces la una!
Este
reloj anda mal...”
Pois
ben, nomes de xuño acudíramos á capital máis
de
cincocentos rapaces de toda a provincia. Recordo
que
aprobamos cento vinte, entre os que se atopaban
Antón
Pulido, Evencio Domínguez, Ramón R. Vázquez,
Antonio
Rodríguez Rodríguez, Paco G.
Novoa…Todos
eles aínda hoxe amigos de meu.
No
mencionado día outonizo, diante da miña casa
de
Padroso, á noitiña, a xente sentábase nuns maradoiros
á
conversa, circunstancia que eu agardaba cos que
viñan
do barrio de Aslaxas a buscar auga á fonte, que
se
atopaba a uns douscentos metros. Pola educación
recibida
acostumaba a collerlle o porrón, mercado na
feira
de Maceda e fabricado en Niñodeaguia, ao señor
Martín,
para facilitarlle o pracer de falar na tertulia,
cousa
que facía con moito enxeño e utilizaba como
muletiña,
“me cago na caralla”.
A
miña sorpresa foi cando cheguei á fonte, situada
debaixo
duns centenarios carballos, propiedade da
miña
familia. Atopeime cunha enorme asemblea que
tiña
redactado un documento que dicía:
En
Padroso, Xunqueira de Ambía, Ourense, a trinta de
setembro
de 1956,
REUNIDOS:
Dunha
parte os habitantes deste cacho do mundo que nos
vimos
chamando dunha maneira determinada dende hai máis de
mil
anos: rula, bubela,merlo,miñoca, ra, toupeira, pega, laverca,
curuxa,
ourizo cacheiro, lagartiña, paspallás e carriza.
En
adiante denominados os HABITANTES.
Da
outra D. Bieito Ledo Cabido, fillo de Francisco e Secundina,
natural
deste noso territorio e que ingresa mañá no Seminario de Ourense
para estudar latín, grego e outros saberes.
En
adiante denominado Bieito.
Ambas
as partes con poderes suficientes para outorgarse o
presente
documento,
CONSTATAN:
PRIMEIRO:Que
os habitantes teñen un nome que levan dende
hai máis
de mil anos.
SEGUNDO:
Que na Enciclopedia Álvarez, na que tivo que
estudar
Bieito, os habitantes chámanse doutra maneira: tórtola,
bobilla,mirlo,
lombriz, rana, topo...
Por
todo o exposto,
OS
HABITANTES ACORDAN como punto único e por unanimidade
transmitirlle
a Bieito, responsabilidade que este acepta, toda
a
forza telúrica almacenada a través de centos de anos para que
no
futuro poida haber unha Enciclopedia onde aparezan os
nosos
propios nomes, para engrandecemento e honor de todos
os
habitantes da terra.
O
que asinan por duplicado aos efectos oportunos no lugar e
data
ut supra.
OS HABITANTES BIEITO
Unha
copia do documento consérvase gardado no
caixón
do chineiro que fixera no ano cincuenta o señor
Adolfo
do Viñal, de madeira de castiñeiro, á entrada da
casa
petrucial e que ha dar memoria cando dentro de
pouco
haxa que lelo novamente, en proba de cumprimento
despois
de case medio século. A espera e o
esforzo
pagaron a pena.
Os
HABITANTES comezaron
a preparar por entón
unha
festa que duraría no dicir de D. Álvaro Cunqueiro
“mil
primaveras máis”.
O
segundo á unha simpática anécdota dos traballos que se pasaban
para escapar da vixilancia aqueles precoces fumadores:
INTELECTUS
APRETATUS
Parece
ser que a escaleira inventouna un coxo
diante
da imposibilidade de subir a unha mazaira para
coller
mazás. Isto quere dicir que a necesidade aviva o
enxeño
e pola contra a abundancia tende a relaxar as
condutas.
É a voz da experiencia. Dito máis claramente,
a
pobreza denigra, a riqueza corrompe e a austeridade
purifica,
senón que llo pregunten a Isaac
Díaz
Pardo.
No
Seminario de Ourense, polos anos sesenta, estaba
prohibido
fumar, mesmo na comunidade dos filósofos,
con
18, 19 e 20 anos. Xa poden imaxinar que o
non
permitido dá máis pracer se está socialmente perseguido,
como
era este caso. Os pecadores dispuñan
de
habitación individual, pero sen chave na porta, circunstancia
que
permitía a revisión por parte da superioridade
que
podía comprobar, sen ningunha traba, o
lugar
segredo e rebuscado onde se agochaba o tabaco.
Entre
a roupa, debaixo do colchón da cama, nalgún
dobre
fondo da mesa ou da silla, detrás do espello fixo
do
lavabo... Todos estes lugares eran descubertos polo
Prefecto,
nome que tiña o cargo do superior
O
que nunca puido descubrir por moito que o
intentara,
foi o lugar onde o gardaba o Paco G.Nóvoa,
acérrimo
fumador, ata que un día, previo compromiso
de
que non sería castigado, confesou que tiña os cigarros
nunha
orixinal cigarreira. Gardábaos na cana da
vasoira
á que lle afundía os nós e lle colocaba logo un
tapón.
A vasoira descansaba sempre, inxenua, debaixo
da
cama. Intelectus
apretatus discurret que rabeat.
A
terceira é un exemplo de actos inocentes de diversión naquelas
ambientes cerrados propios dos internados e que eran comúns en todos
os seminarios da época.
AS
CHANZAS
Nos
internados, a convivencia resulta aburrida e
monótona.
Se compartir a vida entre dous xa resulta
complicado,
como será entre moitos! Pasar días e
meses
as vintecatro horas baixo un mesmo teito, como
lle
ocorre aos soldados, ás monxas, aos frades, ou aos
estudantes,
non é nada levadeiro. Hai tempo abondo
para
imaxinar as cousas máis raras e orixinais.
Nos
cuarteis, polo que contan e trascende fóra, ás
veces
o que existe é abuso de poder. As novatadas
sófrenas
os inexpertos, os que sucumben baixo o mal
gusto
dos veteranos.
Contarei
dúas experiencias, das moitas que teño da
miña
estadía no Seminario de Ourense. Unha aconteceu
cando
cursabamos segundo ano de Teoloxía, con
vintedous
tacos ao lombo. Como non resulta difícil
adiviñar,
a comida era alí pouco apetitosa e nada variada:
sopas
e caldos lavados, patacas secas con escaso
compango,
lentellas viúvas, fabas negras con areas e
bichos...
Para variar, un tal Moncho, o Pulido e mais eu
decidimos
montar garda e control sobre os pichóns
das
pombas que criaban nas torretas. Non eramos os
únicos.
Cando contabamos que os animais xa estaban
na
plenitude, decidimos subtraelos. Metémolos nunha
caixa
de cartón que levamos a unha das habitacións
desocupadas,
alá pola parte do Auditorio. Un xoves,
cando
saiamos de paseo pola tarde, á altura da tenda do
Mazaira,mercamos
aceite, pementos morróns, guisantes,
aceitunas,
e non sei cantas cousas máis dispostos a
celebrar
a cuchipanda.
Pero ningún dos tres era experto
no
sacrificio e no desplume. Tampouco na cociña,
polo
que todo foi a base de improvisación. Para iso
funcionamos
cun “inferniño” eléctrico e unha lata
grande
de sardiñas como freidora. A pesar do tempo e
dos
aderezos que lle fomos engadindo, os pobres animais
quedaron
durísimos, pero aínda así demos cabo
deles.
Claro que despois, durante a cea no refectorio,
non
probamos bocado e tivemos que pedir tres macelas.
Menos
mal que non estabamos xuntos e non se
notou
nada.
A
outra foi cando o Abel, un compañeiro amable
que
gastaba humor e facía de sancristán, decidiu dispor
do
viño da misa para obsequiarse a media tarde cun
ponche,
para o que utilizou os ovos que lle traían os
seus
pais cada quince días. Daquela, tomar un ovo batido
con
viño de misa e azucre era algo moi estimado
porque
alimentaba e daba enerxía. Pois ben, un domingo
pola
tarde, cando todos marcharan de paseo, o Sierra,
que
facía de enfermeiro, o Paco Nóvoa, o Pulido e
mais
eu, decidimos ir á habitación do Abel para baleirarlle
todos
os ovos empregando un alfinete para
facerlle
dous buratiños en lados opostos e logo soprarlle
para
baleiralo. Despois, cunha candea, tapámoslle
cunha
gota de cera un buratiño, e cunha xeringa inxectámoslle
auga
conmoito azafrán e taponamos o outro
.Cando
regresaron do paseo contámoslle todo ao
Máximo
e pedímoslle que ao subir da merenda fora
pola
habitación do Abel para que o convidara a un
ponche.
Ao día seguinte alguén fixo unha poesía que, a
modo
de periódico improvisado, nos alegraba aqueles
monótonos
e longos tempos; titulábase: “O Abel ten
os
ovos chocos”.
Como
vedes fixen honor ao título e comporteime como o cuco. Deixei os
ovos literarios nun niño que non me pertence ou ao revés. Que mais
da. Sei que Bieito non me vai demandar por iso. A culpa é da
natureza que non para de sorprendernos.
Un
saúdo para todos. Aproveitarse e gozar da primavera. Deica a
próxima.Rafael
No hay comentarios:
Publicar un comentario