Benvidos


Belvís

Belvís
Seminario Menor de la Asunción - Santiago

jueves, 26 de noviembre de 2009

REPRESIÓN LINGÜÍSTICA. Exposición.

A nosa lingua
é a miña.
     Despois do serán festeiro con arrecendo fogareño de castañas, comparto ideas dunha exposición aberta na Biblioteca Pública de Pontevedra:
Crónica da represión lingüística
     Reproducirei algúns textos e non farei comentarios para non ensombrecer a luz cegadora e ferinte dos mesmos. Abrangue textos de 1717 a 2008.

     O galego, ademais de falarse en Galicia, utilízase tamén:
- No occidente de Asturias; uns 45.000 falantes. 
- Na provincia de León (nos Ancares e no Bierzo occidentais); cerca de 30.000 falantes.
- Na provincia de zamora (As Portelas); uns 2.000 falantes.
- Na provincia de Cáceres (Val do Ellas): 5.000 falantes.
- Nas comunidades de emigrantes galegos distribuidas por España, Europa e América, con coñecementos diversos; un millón de falantes non habituais.

1717. Decreto de Nueva Planta.
     "Los corregidores pondrán el mayor cuidado en introducir la lengua castellana, a cuyo fin darán las providencias más templadas y disimuladas para que se consiga el efecto sin que se note el cuidado".

1768. Real Cédula de Aranjuez.
     Artigo VII:
     "Mando que la enseñanza se haga en lengua castellana dondequiera que se practique, cuidando de su cumplimiento las audiencias y justicias respectivas".

1867. Real Orden sobre Producción Teatral.
     "En adelante no se admitirán a la censura obras dramáticas que estén exclusivamente escritas en cualquiera de los dialectos de las provincias de España".

1896. Prohibición da Dirección Xeral de Correos e Telégrafos para falar por teléfono en linguas     diferentes do castelán.

1902. Real Decreto sobre o  Ensino do Catecismo.
     Artigo 2:
     "Los maestros o maestras de instrucción primaria que enseñen a sus discípulos la doctrina cristiana en un idioma o dialecto que no sea el castellano, serán castigados la primera vez con amonestación.
Si reincidiesen, serán separados del Magisterio oficial".

1923. Real Decreto contra o Separatismo.
     Artigo 2:
     "No podrá usarse por las personas investidas de autoridad otro idioma que el castellano".  

1926. Real Orde sobre sanción aos mestres.
     Artigo 1:
     "Los maestros que proscriban, abandonen o entorpezcan la enseñanza del idioma oficial en aquellas regiones en que se conserve otra lengua nativa, serán sometidos a expediente, pudiendo serles impuesta la suspensión de empleo y sueldo."
     Artigo 2:
     "En caso de reincidencia podrá acordarse su traslado a otra provincia donde no se hable más que la lengua oficial".

1930. Remata a ditadura de Miguel Primo de Rivera.
     Este proceso político tivo aos galeguistas no eixo do seu accionar represivo.

1931. 14 de abril. II República.
     Decreto do 29 de abril.
     O Goberno republicano lexisla o recoñecemento do bilingüísmo.

1937. Orde do Goberno Nacional.
     "Se prohibe el uso de otro idioma que no sea el castellano en los títulos, razones sociales, Estatutos o Reglamentos y en la convocatoria y celebración de Asambleas o Juntas".

1936-1939. Máis de 100 mestres foron fusilados.
     Pódese completar o tema coa extensa bibliografía ao respecto de Anxo Serafín Porto Ucha, como:
     - Las historias de vida.
     - Mestres e mestras pontevedreses depurados polo franquismo. Edit. Alén do Miño.

1938. Orde ministerial de agosto.
     "Son nulas y sin valor legal las inscripciones practicadas en idioma o dialecto distinto del castellano".
    
     Orde ministerial sobre Rexistro Civil. (BOE 18/5/1938).
     "La España de Franco no puede tolerar agresiones contra la unidad del idioma".
     Artigo 1:
     "En todo caso, tratándose de españoles, los nombres deberán consignarse en castellano".

     Soflama do dirixente falanxista Giménez Caballero:
     "¡Escuchad bien esto y para siempre, muchachos españoles!
     ¡Quien de vosotros olvide su lengua española o la cambia por otra, dejará de ser español y cristiano!
     ¡Por traición contra España y contra Dios!
     ¡Y tendrá que escapar de España!
     ¡Y cuando muera, su alma traidora se irá al infierno!".

1940. Circular sobre o uso do galego polos funcionarios.
     "Todos los funcionarios que en acto de servicio se expresen en otro idioma que no sea el oficial del Estado, quedarán ipso facto destituidos, sin ulterior recurso".

     Normas sobre cinematografía:
     "Todas las películas deberán estar dialogadas en castellano, prescindiéndose, en absoluto, de los dialectos".

1942. El Ideal Gallego publica:
     "El gobernador de la provincia multó a varios vecinos por hablar en público en gallego".

1950. Prohíbeselles aos escolares, cregos e seminaristas o uso doutra lingua que non sexa o castelán.

1951. Juan Aparicio, Director xeral de Prensa. (Pueblo, 21/6/1951):
     "En Galicia algún pedante traduce la filosofía alemana (1) con ritmo de gaita. El que escribe eso es un escritor con faltas de ortografía en su pluma y en su alma, habría que someterlo a una cura de psicoanalista o traerlo aquí a Madrid, por las buenas o por las malas, para que tonifique su sistema moral y su sistema nervioso".

(1) Nota. Neste tempo Galaxia traduciu ao galego algún libro de filosofía alemán, para dignificar o galego  demostrando que valía para calquera uso.

     Juan Aparicio ordénalles aos directores dos xornais galegos "prohibir a publicación de calquera nova, artigo ou comentario en galego".

     Orde gobernativa (31/12/1951):
     Prohíbese o uso da lingua galega en actos e discursos de Real Academia Galega; o uso da nosa lingua en conferencias ou actos culturais e, tamén, a tradución de literatura estranxeira a outra lingua que non sexa o castelán.

1954. Os exiliados e emigrantes na Arxentina denuncian ante a Unesco a persecución da lingua galega polo goberno franquista.

1955. Folla voandeira destribuída por Galicia:
     " Hable bien. Sea Patriota. No sea Bárbaro.
Es de cumplido caballero que Usted hable nuestro idioma oficial, o sea, el castellano.
Es de patriota. Viva España y la disciplina y nuestro idioma cervantino.
¡¡ Arriba España!!".

1978. O gobernador civil de Ourense impón fortes sancións económicas a correctores da toponimia.
  
1979. Unha alumna do IB de Marín é represaliada e amoestada pola Inspección educativa por escribir en galego os exames.

     Varios profesores son denunciados ante a Inspección por daren as clases en galego.

2008. A UNED comunica Heitor Mera, alumno, que "a redacción da tese pode estar en castelán ou en calquera outra lingua oficial estranxeira...polo tanto, o doutorando debe presentar a tese en castelán".

     A partir da Constitución (1978) e do Estatuto (1981) a lexislación foille concedendo dereitos a lingua galega e aos seus usuarios, como recordei na entrada A mesma, cargada de bombo, publicada o 2-11-09.

     Alguén dubida da existencia dos milagres?
     Non é un milagre que o galego non teña desaparecido despois de tantos séculos de represión, xa desde os Reis Católicos?
     Algunha esencia debe atesourar o galego para que labregos, mariñeiros e artesáns resistisen colectiva e inconscientemente e nos entregasen o herdo.
     Eles resistiron pasivos e outros posibilitaron o Rexurdimento literario, a creación de Real Academia Galega, do Instituto de Lingua Galega, do Atlas Lingüístico, das cátedras de lingua e literatura galegas en universidades de todo mundo, das asociacións culturais...

     Castelao: "O idioma imposto non logrou matar o noso idioma natural, pero logrou degradalo".
E nesas andamos. Rematou a represión lingüística? Consultando a hemeroteca, parece que non. Así o confirman:
-As distintas plataformas e manifestacións pro galego.
-A declaración da Real Academia Galega e, despois, do seu presidente.
-A declaración recente do Consello da Cultura.
-A sentenza do Tribunal Supremo, que reponde a un recurso dun pai de alumno de Vigo. O Tribunal S. nega que no sistema educativo de Galicia se descrimine o castelán; e tamén rexeita que os pais poidan escoller a lingua de escolarización dos seus fillos.
Cal é a legalidade das enquisas entregadas aos pais a finais do curso pasado para que elixisen o idioma de escolarización para os seus fillos?

     Pero hai lugar para a esperanza:
-Se se cumpre a profecía de Castelao: "A dominación de Galiza endexamais será efectiva entrementres fale un idioma distinto do castelán".
-Se buscamos a verdade, que nos fai libres; e nos afastamos da ignorancia, que nos fai escravos da mentira.
-Se é certo que " a nosa lingua vive porque ainda temos moito que dicir nela", como afirmaba Castelao.

A lingua galega, elemento diferenciador e esencial do ser galego, non fica allea á cruzada totalitaria do fascismo español: os fusilamentos ou  o cárcere para escritores, editores ou educadores; a queima de libros, as sancións aos mestre, a depuración das bibliotecas, a censura, o desprezo pola lingua propia de Galicia foron unha constante durante "a longa noite de pedra" do franquismo.

BIBLIOGRAFÍA
A represión lingüística en Galicia no século XX. Mª Pilar Freitas. Xerais. 2008.
Está escrito no contexto de contacto, substitución e morte de linguas como resultado, na maioría dos casos, dun proceso de imperialismo lingüístico.

                 Eduardo Seco


   

No hay comentarios:

Publicar un comentario