ALGÚNS PREXUÍZOS SOBRE O USO DO GALEGO

     Está ben ser humilde, pero sen pasarse. Algúns piden perdón por usar castelán ou galego de "andar pola casa". Todos os rexistros dun idioma son válidos e enriquecedores.

     A lectura da entrada de Fernando (25/X) foime arrecadando formigas que me empezaron  a rubir desde as plantas dos pés, avanzaron polo lombo e concentráronse nas cuncas dos ollos para facerme cóxegas.  Pódese pedir máis a unha narración? Fernando e Rafael alteraron o calendario semanal e transformaron un luns neboento en sábado de gloria. As notas psicoantropolóxicas e etnográficas de Antonio potenciaron as vibracións positivas.

     Sabia estratexia fertilizar con corcheas as raíces para que  a seiva nutra, vivifique,  tronco e follas da árbore parroquial de Arnois. Coñecín  un cura que se empeñaba en que participásemos todos nos cantos. Entoaba mal e medía peor: era imposible seguilo.
     Celebro a evolución positiva da enfermidade de Fernando. Lin un libro que recolle a experiencia e reflexión dunha muller enferma. É a crónica dunha estremeña que se abrazou a Galicia e ao galego, "de sinceridade asombrosa, escrita desde a coraxe de quen sabe que unha doenza non muda a personalidade de ninguén, senón que resalta os trazos característicos de cadaquén". Título:
Diario da luz e a sombra. Mª. Victoria Moreno. Edicións Xerais. 2004.

     Cando fun apoiar a candidatura de Tino Trillo para a rúa da Coruña, lin comentarios sobre falcatruadas que tivo que sufrir ao final, posiblemente máis dolorosas cá propia enfermidade. É indiscreción pedir que alguén aclare isto, se o sabe?

      Non esquecín o título; dicía que os prexuízos sobre o uso do galego tiñan orixe histórica, froito da diglosia que vivía o galego. Actualmente, a situación diglósica (lingua A/lingua B) está cambiando a un proceso de substitución do galego polo castelán.
     Se se eliminasen estes prexuízos, considerariamos o galego como unha lingua normalizada, válida para calquera uso. Recollo e actualizo ideas dunha campaña de normalización lingüística deseñada hai anos por Agustín Fernández Paz para Vigo.

Prexuízos e comentarios
    
1. Coa clase de galego xa abonda para que os/as alumnos/as o aprendan.
     É certo que o estudo dunha lingua axuda a adquirir competencia lingüística. Pero tamén é certo que unha boa competencia só se adquire cando se utiliza en moi diferentes contextos. É dicir, cando se escoita, se fala, se le e se escribe nela, non só na clase de galego, senón para expresarse e comunicarse cos demais.
Isto significa que se debe transcender a clase de galego e utilizar este como lingua vehicular noutras materias e noutras situacións de comunicación.

2. Ao teren clase en dúas linguas, os/as alumnos/as non falan ben ningunha delas.
     Cando se falan dúas linguas aparecen interferencias lingüísticas. Aquí son frecuentes as contaminacións do galego no castelán e do castelán no galego. Pero máis ca lamentar, procede corrixilas, porque usar dúas linguas supón moitas vantaxes.

3. Só se lles debe ensinar o castelán, que lles vai ser útil para a vida e para cando saian fóra.
     Se pensamos así, partimos da crenza equivocada de que só é posible a competencia nunha lingua.
É posible a competencia en dúas ou máis linguas. Aprender galego non se opón a aprender castelán ou outras linguas. Pero o galego é a máis clara manifestación da nosa identidade como pobo e un aspecto esencial da nosa presenza no mundo.

4. Non se pode perder o tempo co galego, hai que ensinar outras materias máis importantes.
     Sabemos que a lingua está presente en todas as operacions mentais, e que hai unha forte correlación entre competencia en lingua e rendemento nas outras áreas. Cando se imparte Matemáticas en galego, estase aprendendo Matemáticas e mellorando a competencia lingüística. Non hai oposición entre unha e outra.

5. Non se pode dar clase de galego porque os/as alumnos/as son castelán-falantes.
     O galego está moi presente entre o alumnado, que ten un coñecemento básico, cando menos en comprensión.
Tamén é certo que moitos alumnos/as preceden de familias co castelán como lingua vehicular. Isto é un problema que se pode resolver con tratamento pedagóxico axeitado, tratamento que deberá pasar polo uso do galego como lingua vehicular, para que teñan competencia nas dúas linguas oficiais.
As vantaxes de medrar en dúas, ou máis, linguas son evidentes.
Por que frear o galego, que non nega nin impide o castelán? Uns queremos sumar, outros empéñanse en restar.
Estes prexuízos están enfocados  ao ensino, pero son extrapolables á sociedade. Por experiencia sei que os/as alumnos/as non teñen ningunha prevención contra o galego, e ata se motivan ao comprobar os seus progresos. O problema está nos prexuízos dalgunhas nais e pais, poucos, que llos queren deixar en herdanza aos seus retoños.  Son moi poucos, pero os medios de comunicación, e outros, magnifícanos  e convértenos en moitedume (aparente), como Galicia Bilingüe, que significa Galicia monolingüe en castelán.  

6. O galego é unha lingua sen futuro, só  válida para falar na casa e cos animais     O outro día falaba da importancia de cada lingua, independente do número de falantes. Non dixen que o galego pode conectar perfectamente coa extensa área lusofónica, con millóns de falantes, na mesma  península Ibérica, en África e en América do Sur. O luns en Foro aberto (TVG) entendíanse perfectamente portugueses e galegos nas linguas respectivas. Isto ten consecuencias positivas tamén para a economía.
Os Xogos Olímpicos de Río darán argumento para lembrar que o portugués, coas súas variantes continentais, naceu do galego que se falaba na Gallaecia. Por que se separaron? Porque o galego quedou lastrado pola política dos Reis Católicos e seguintes (Séculos escuros), e a corte de Lisboa permitiu a evolución natural do idioma ata impoñelo nas terras conquistadas. A nosa formación académica ignorou sistematicamente estas posibilidades dun galego maltratado. Podemos facer algo por cambiar?

                                 Eduardo Seco.